درمان شقاق به طور سریع و کارآمد به کاهش عوارض این بیماری کمک می کند. اگر شقاق حاد یا مزمن باشد روش های موثر درمان شقاق متفاوت خواهد بود. شقاق مقعدی یکی از وضعیت های پزشکی شایع به خصوص در میان کسانی است که سبک زندگی سالمی ندارند. امروزه روش های درمان شقاق مقعدی پیشرفت زیادی نموده‌اند به طوری که برای شقاق مقعدی ساده، پیچیده و مزمن می توان درمان های متناسب و اختصاصی تری انجام داد. ما در این مقاله ضمن گریزی کوتاه به دلایل بروز شقاق مقعدی گزینه های درمان شقاق سریع و کاربردی را مورد بررسی قرار می دهیم.
درمان شقاق مقعدی با استفاده از پله توالت فرنگی برای سهولت در دفع مدفوع
دلایل بروز شقاق مقعدی
اینکه چه عامل یا عواملی موجب بروز شقاق مقعدی می شوند در تعیین روش درمان شقاق موثر هستند. شایع‌ترین عوامل ایجاد کننده این وضعیت شامل موارد زیر می‌شوند:
- دفع مدفوع بزرگ و سفت
- مبتلا بودن به بیماری کرون
- داشتن اسهال طولانی مدت
- یبوست
- وضع حمل
ابتلا به بیماری‌هایی چون HIV، سرطان مقعد، سیفلیس و سل نیز می‌تواند منجر به بروز شقاق مقعدی گردد. در این موارد نیاز به درمان های پزشکی پیچیده تری می باشد و نمی توان درمان شقاق را به روش های ساده تر (درمانهای خانگی و سنتی) انجام داد.
به طور کلی روش های درمان شقاق مقعد به تکنیک های غیر تهاجمی (بدون جراحی) و تهاجمی (انواع تکنیکهای جراحی) تقسیم بندی می‌گردند.
درمان شقاق با تکنیکهای غیر تهاجمی
در مواردی که شقاق مزمن و پیچیده نیست اغلب می توان با برخی درمان های خانگی و دارویی دست به درمان شقاق زد. دقت کنید که درمان سریع شقاق در جلوگیری از عوارض این بیماری بسیار حائز اهمیت است. در این زمینه می توان به درمان های دارویی زیر اشاره نمود:
درمان شقاق با روش های غیر جراحی
پماد نیتروگلیسیرین (Nitroglycerin)
معمولا زمانی که درمان های ساده تر جواب نمی دهند استفاده از نیتروگلیسیرین می تواند گزینه مناسبی برای درمان شقاق باشد. این ماده هم باعث افزایش جریان خون به ناحیه آسیب دیده می شود و هم موجب شل شدن ماهیچه اسفنکتر مقعد می‌گردد. انقباض شدید و مداوم ماهیچه اسفنکتر از جمله دلایل اصلی در بروز و تداوم شقاق مقعدی است. سردرد شدید از جمله عوارض این دارو می باشد.
داروهای کنترل کننده فشار خون
به طور کلی داروهای کنترل کننده فشار خون مانند نیفیدیپین و دیلتیازم برای درمان شقاق مقعدی موفق عمل می‌کنند. با این وجود به دلیل عوارضی که می توانند داشته باشند در خط اول درمان قرار ندارند. بیشتر سعی می‌گردد که به صورت موضعی مصرف شوند تا ایمنی بیشتری داشته باشند.
درمان شقاق با تزریق بوتاکس
تزریق بوتاکس یکی از درمان های ایمن و کم عارضه در زمینه درمان شقاق است که بر خلاف جراحی هزینه زیادی ندارد و می توان آن را تکرار کرد. بوتاکس در نزدیکی ماهیچه اسفنکتر مقعد تزریق می‌گردد و موجب شل شدن آن می شود. در نتیجه جریان خون به محل پارگی افزایش می یابد و سرعت بهبودی بیشتر می شود. به علاوه بوتاکس می‌تواند درد را که از علائم اصلی شقاق است را خنثی نمایند. اما این روش درمانی برای تمام انواع شقاق کاربرد ندارد و با نظر متخصص مورد استفاده قرار می گیرد.
استفاده از پمادهای موضعی ضد درد و ویتامین ای
برای کنترل علائم شقاق مقعدی مانند درد، التهاب و خارش می توان از برخی از پمادهای OTC و تجویزی مانند لیدوکائین استفاده نمود. همچنین ویتامین موضعی ای می تواند در روند بهبودی شقاق موثر باشد. برای آشنایی با انواع بهترین پماد برای درمان شقاق مقاله درج شده در این سایت را مطالعه کنید.
درمان شقاق با جراحی
اگر درمان های غیر تهاجمی نتوانند موجب بهبودی سریع و کاربردی شقاق مقعدی شوند (شقاق مزمن) آنگاه استفاده از تکنیک های جراحی در دستور کار قرار می‌گیرد. میزان موفقیت درمان شقاق با جراحی بسیار بالا است با این وجود مستلزم صرف هزینه بیشتر و تحمل برخی عوارض طولانی مدت است.
جدی ترین عارضه ای که در عمل جراحی شقاق مقعدی ممکن است اتفاق افتد آسیب دیدن ماهیچه اسفنکتر مقعد و در نتیجه بروز بی اختیاری است. به همین دلیل جراحی با لیزر سوپرتین برای این روش درمان شقاق بیشتر توصیه می شود تا میزان آسیب را کاهش دهد. لیزر شقاق با لیزر پرتوان دی اکسید کربن یکی از سریع ترین و کارا ترین روش درمان این بیماری محسوب می شود.
رایج ترین تکنیک جراحی که برای درمان شقاق استفاده می شود اسفنکتروتومی داخلی جانبی (LIS) است. در این روش بخش کوچکی از عضله اسفنکتر مقعد بریده می شود که موجب شل شدن عضله، افزایش جریان خون و کاهش درد بیمار می گردد.
درمان های خانگی شقاق مقعدی
در مواردی که فرد مبتلا به شقاق بیماری زمینه ای خاصی ندارد و شقاق ایجاد شده از نوع مزمن و برگشتی نیست می‌توان با روش های خانگی آن را برطرف نمود. از جمله این روش‌ها می توان به حمام سیتز، استفاده از برخی گیاهان دارویی مناسب مانند آلوئه ورا و روغن زیتون، استفاده از عسل برای درمان شقاق اشاره نمود.
همچنین کنترل یبوست و اسهال در خط اول درمان شقاق قرار دارد. برای این منظور علاوه بر مصرف روزانه 25 گرم فیبر استفاده از پسیلیوم نیز توصیه می شود. همچنین مصرف آب و آبمیوه فراوان نیز توصیه می شود.
استفاده از پله توالت فرنگی یا همان اسکاتی پاتی یا فوت استول می تواند کمک زیادی به دفع کامل مدفوع نماید.
درمان شقاق مقعدی با تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی به منظور درمان شقاق
فرقی نمی‌کند از چه روش درمانی شقاق استفاده می شود. بیمار باید در کنار این درمان ها چندین نکته مهم را رعایت نماید و برخی از عوامل زمینه ساز ایجاد شقاق مقعدی را از بین ببرد، مانند تنظیم نوع رژیم غذایی، میزان فعالیت بدنی و بهداشت مقعد.
استفاده از سبزیجات و میوه ها مانع ایجاد مدفوع سفت و خشک می‌گردد. مدفوع سفت و خشک از عوامل مهم ایجاد شقاق مقعدی است. بنابراین سبک زندگی خود را تغییر دهید و به جای اسنک های پرکالری و روغنی از میوه ها و سبزیجات استفاده کنید.
همچنین بیمار باید بدن خود را هیدراته نگه دارد و در طول روز به میزان کافی مایعات مصرف کند. بنابراین مصرف چای و قهوه و الکل و نوشیدنی های کافئین دار و محرک را کاهش دهید و آب و آبمیوه طبیعی را جایگزین آنها کنید.
انجام فعالیت بدنی منظم نه تنها در روند بهبودی شقاق مقعدی موثر است بلکه مانع بازگشت آن نیز می شود. رعایت بهداشت مقعد نیز تا حد زیادی مانع برخی از عوامل زمینه ساز ایجاد شقاق مقعدی می‌گردد.