رعایت بهداشت مقعد می تواند مانع بروز تعداد زیادی از بیماری ها و شرایط بسیار ناراحت کننده مانند شقاق، خارش، هموروئید و دیگر بیماری های نشیمنگاه گردد. بهداشت مقعد دارای جنبه های مختلفی است از جمله رعایت نوع رژیم غذایی، میزان فعالیت بدنی، نحوه تمیز نمودن مقعد بعد از قضا حاجت و غیره. ما در این مقاله سعی داریم به جنبه های مختلف این موضوع بپردازیم و نکاتی را در مورد چگونگی رعایت بهداشت مقعد و همچنین اهمیت بهداشت مقعد بیان کنیم.
بهداشت مقعد فقط شامل نکاتی نمی شود که باید بعد از دفع مدفوع رعایت کنیم. بلکه جنبه های دیگری نیز دارد که بسیاری از آنها ذیل سبک زندگی سالم قرار می گیرند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.
تاثیر سبک زندگی سالم بر بهداشت مقعد
رژیم غذایی دارای فیبر کافی (مصرف سبزیجات و میوه) به همراه نوشیدن مقدار کافی مایعات در طول روز ضمن تنظیم حرکات دستگاه گوارش مانع ایجاد بیماریی هایی مانند یبوست می گردد. یبوست خود به تنهایی می تواند زمینه ایجاد بیماری هایی چون هموروئید و شقاق را فراهم کند و به مقعد صدمه جدی وارد نماید. همچنین فعالیت بدنی کافی حرکات روده را آسان می کند و احتمال بروز یبوست را کاهش می دهد.
نشستن طولانی مدت باعث کاهش فشار جریان خون به سمت دستگاه گوارش می شود. همچنین موجب بروز بیماری هایی مانند التهاب روده و سندرم روده تحریک پذیر می گردد، که به نوبه خود بهداشت مقعد را به شدت تحت تاثیر قرار می دهند.
9 روش رعایت اصول بهداشت مقعد
بخشی از بهداشت مقعد مربوط به چگونگی استفاده از سرویس بهداشتی است. 9 روش رعایت بهداشت مقعد به شرح زیر است:
- نشستن طولانی مدت در توالت (زمینه بروز بیماری هایی چون شقاق و هموروئید را به شدت افزایش می دهد)
- زور زدن برای دفع مدفوع (این مورد نیز فشار زیادی به ناحیه مقعد وارد می کند و می تواند منجر به شقاق و هموروئید گردد).
- به تاخیر انداختن دفع مدفوع (موجب بازجذب آب مدفوع و تشکیل مدفوع سفت و بزرگ می شود که هنگام دفع به دیواره مقعد آسیب می زند).
- استفاده از دستمال توالت مناسب (دستمال توالت زبر و خشک به پوست مقعد آسیب میزند و احتمال بروز التهاب و عفونت را افزایش می دهد. همچنین نباید از دستمال های عطری استفاده شود. عطرها می توانند منجر به خارش و حساسیت پوست مقعد گردند).
- استفاده از آب با دمای مناسب (آب خیلی سرد و خیلی گرم می تواند به پوست و حتی عضله ناحیه مقعد آسیب بزند).
- استفاده نکردن از صابون (صابون می تواند پوست ناحیه مقعد را با چربی زدایی بیش از حد خشک و آسیب پذیر نماید).
- پاک کردن مقعد از سمت جلو به عقب (مانع عفونی شدن دستگاه ادراری و تناسلی در خانم ها می گردد.)
- استفاده از پله توالت فرنگی: پله توالت فرنگی یا اسکاتی پاتی شرایطی را برای دفع مدفوع ایجاد می نماید که دفع کامل انجام می شود و شرایطی مشابه نشستن بر روی توالت ایرانی را ایجاد می نماید.
- استفاده از لگن آب ولرم یا سیتز بث بعد از هر دفع مدفوع به تمیز شدن مقعد و کاهش التهاب بعد از دفع بسیار می کند.
دستمال توالت یا آب
شواهد علمی نشان می دهند که استفاده از آب در بهداشت مقعد بسیار بهتر از دستمال توالت است مخصوصا در خانم ها. دستمال توالت نمی تواند مانند آب در پاک کردن ناحیه مقعد موثر باشد و باکتری های زیادی برجا می گذارد.
تخمین زده می شود که حدود 70 درصد از باکتری هایی که موجب عفونت دستگاه ادراری می گردند از مدفوع منشا می گیرند. این مورد غالبا در خانم هایی دیده می شود که دهانه دفع مدفوع و ادرار آنها به هم نزدیک است.
به علاوه از لحاظ روانی استفاده از آب حس شادابی و احساس تمیزی را به بیمار منتقل می کند که آرامش بخش تر از دستمال توالت است.
بیماری های مقعد.
کدام بیماری ها ارتباط مستقیمی با بهداشت مقعد دارند؟
چندین بیماری مهم هستند که ارتباط مستقیمی با رعایت بهداشت مقعد دارند. این بیماری ها در صورت بروز و مزمن شدن می توانند زندگی بیمار را به شدت تحت تاثیر خود قرار دهند مانند:
- شقاق (بروز زخم و شکاف در پوست مقعد)
- هموروئید یا بواسیر ( رگهای خونی و متورم در اطراف مقعد و داخل رکتوم).
- بی اختیاری مدفوع (آسیب جدی به ماهیچه اسفنکتر مقعد)
- آبسه مقعدی (توده جوش مانند پر از چرک در نزدیکی مقعد)
- فیستول (در اثر عفونت مقعدی و بروز آبسه ایجاد می گردد).
آیا دوش مقعدی برای بهداشت مقعد ضروری است؟
استفاده از دوش مقعدی نه تنها برای بهداشت مقعد ضروری نیست بلکه برای برخی از افراد مضر نیز می باشد. به همین دلیل توصیه می شود بدون مشورت با پزشک از دوش مقعدی استفاده نکنید.
افراد معمولا از دوش مقعدی برای ایجاد رابطه مقعدی استفاده می کنند. رابطه مقعدی نه تنها عوارض مختلفی را به دنبال دارد بلکه استفاده از دوش مقعدی نیز می تواند باکتری های مفید در ناحیه را نیز از بین ببرد. درضمن وارد کردن جسم خارجی به مقعد می تواند منجر به دیلاته شدن مقعد، آسیب به بافت مقعد و پارگی و شقاق شود.
از دیگر موارد مصرف دوش مقعدی می توان به نیاز بیماران دچار یبوست مزمن اشاره کرد. برخی از بیماران که دفع کامل ندارند می توانند به طور موقت از این روش برای تمیز کردن ناحیه مقعد و رکتوم از مدفوع دفع نشده استفاده کنند. اما توصیه بر این است که علت دفع ناقص و یبوست را سریعا پیگیری و درمان نمایند.