شقاق و هموروئید هر دو از بیماری های رایج ناحیه مقعد هستند. این دو بیماری نقاط مشترکی هم در عوامل ایجاد کننده و هم علائم و نحوه درمان دارند. با این وجود دانستن تفاوت شقاق با هموروئید برای تشخیص نوع بیماری، انجام درمان های اختصاصی متناسب (در مراحل پیشرفته بیماری) و همچنین نحوه مدیریت بیماری الزامی است. در این مطلب می خواهیم به صورت ویژه به تفاوت هموروئید با شقاق از جنبه های مختلف تشخیصی و درمانی بپردازیم.
تفاوت شقاق با هموروئید از لحاظ بافت شناسی
اولین و مهمترین تفاوت شقاق با هموروئید ماهیت متفاوت آنها است. شقاق یک پارگی یا بریدگی در پوست مقعد است. اما هموروئید به متورم و شل شدن رگ ها و پاکه های داخل مقعد و رکتوم گفته می شود.
هموروئید به طور کلی به هموروئید داخلی و خارجی تقسیم بندی می‌گردد. در هموروئید خارجی شاهد تشکیل بافت هموروئیدی در قسمت خارجی بافت و خط دندانه ای مقعدی هستیم.
موقعیت و شکل های مختلف شقاق در ناحیه مقعد که همراه با تگ و یا چندین پارگی ایجاد شده است
تفاوت شقاق با هموروئید در بروز علائم
درد، خونریزی و خارش از علائم مشترک شقاق و هموروئید هستند. با این وجود این دو بیماری در نحوه بروز این علائم تفاوت هایی باهم دارند. تفاوت شقاق با هموروئید در این زمینه این است که در شقاق مقعد علائمی چون درد، خارش و … بیشتر در هنگام دفع مدفوع آشکار می شوند در حالیکه بیمار مبتلا به هموروئید این علائم را ممکن است در طول روز تجربه نماید حتی زمانی که از دستشویی استفاده نمی‌کند. این علائم در هموروئید خارجی بسیار شدیدتر از هموروئید داخلی هستند.
دیگر تفاوت شقاق با هموروئید این است که هموروئید دارای چندین مرحله است که در مراحل شدید آن بافت شل شده به طور کامل از مقعد خارج می شود و قابل رویت است در حالی که این موضوع در شقاق وجود ندارد.
اشتراک و تفاوت شقاق با هموروئید در عوامل ایجاد کننده
ابتلا به یبوست، اسهال طولانی، بیماری التهاب کولون و … از جمله دلایل مشترک ایجاد هموروئید و شقاق هستند. در طول بارداری فشار اضافی به عضلات کف لگن وارد می‌شود که زمینه بروز هموروئید را فراهم می‌کند در حالی که وضع حمل و تولد نوزاد ممکن است به ایجاد شقاق منجر شود. بلند کردن اجسام سنگین (در دفعات زیاد) زمینه را برای ایجاد هموروئید فراهم می‌کند. تروما و ضربه به ناحیه مقعد می تواند منجر به شقاق گردد.
بنابراین عوامل ایجاد کننده هموروئید و شقاق کاملا مشابه یکدیگر می باشند. همچنین رفع این عوامل در بهبود و درمان هموروئید و شقاق بسیار حائز اهمیت است.
تشخیص هموروئید بیرون زده که دارای گوشت اضافه نیز می باشد
نحوه تشخیص هموروئید و شقاق
در وهله اول سوابق پزشکی و سلامتی بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس با تشخیص پزشک معاینات فیزیکی از ناحیه مقعد انجام می شود. پزشک احتمالا از دست کش روغن مالی شده برای معاینه داخل مقعد با انگشت استفاده می نماید. علائمی چون وجود خونریزی و انواع ترشحات احتمالی مد نظر قرار می گیرند و در صورت لزوم برای آزمایش بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می شوند.
اگر در این مرحله تشخیص قطعی ممکن نباشد پزشک می تواند استفاده از کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی را تجویز کند. در مواردی که بیمار دچار هموروئید خارجی است و یا بیماری او پیشرفت کرده و بافت هموروئیدی از مقعد خارج می شود تشخیص راحت‌تر است.
با وجود اینکه تفاوت شقاق با هموروئید از لحاظ خصوصیات فیزیکی و بافتی زیاد است اما از آنجا که بسیاری از عوامل ایجاد کننده این دو بیماری مشترک هستند بسیاری از بیماران به طور همزمان درگیر این دو بیماری مقعدی می‌شوند.
تفاوت در درمان شقاق و هموروئید
در مراحل ابتدایی هر دو بیماری می توان از رویکردهای درمانی مشترکی استفاده نمود مانند درمان های خانگی شامل: حمام سیتز، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی، افزایش فعالیت بدنی و کاهش فشار از ناحیه مقعد و رعایت بهداشت ناحیه مقعد.
همچنین استفاده از درمان های موضعی با مشورت پزشک متخصص انجام می شود. پماد شقاق و هموروئید با یکدیگر متفاوت است و اگر بیمار به یکی یا هر دو این بیماری ها مبتلا باشد، متخصص ترکیب مناسبی از داروها را برای او تجویز می نماید که تداخلی با یکدیگر نداشته باشند.
معمولا پماد شقاق و داروهای هموروئید را با فاصله های 15 دقیقه از یکدیگر استفاده می کنند. گاهی نیز پزشک به بیمار توصیه می کند پمادها را با فاصله 1 یا 2 ساعت از یکدیگر مصرف کند. همچنین تمدید پمادها بعد از هر اجابت مزاج و شستوشوی ناحیه ضروری است.
با این وجود وقتی هر دو بیماری به درمان های ساده جواب نمی دهند و به مراحل مزمن و پیشرفته خود می رسند نیاز به درمان تخصصی تری پیدا می کنند. تفاوت شقاق با هموروئید در این مرحله درمانی نوع تکنیک های جراحی است که برای درمان آن به کار می رود.
برای عمل جراحی هموروئید متخصص جراحی می‌تواند از تکنیک برداشتن بافت (هموروئیدکتومی) یا منگنه کردن بافت هموروئیدی استفاده نماید. اما در درمان شقاق بیشتر از تکنیک جراحی اسفنکتروتومی داخلی جانبی استفاده می شود که طی آن یک برش کوچک در عضله اسفنکتر مقعدی ایجاد می‌گردد.
برای کاهش عوارض جراحی توصیه می شود که از لیزر پرتوان برای جراحی استفاده شود. لیزر هموروئید را می توان با هر دو نوع لیزر پرتوان و کم توان انجام داد. اما برای برداشتن پاکه هموروئید یا تگ شقاق لازم است از لیزر پرتوان استفاده شود. لیزر شقاق و هموروئید در یک جلسه قابل انجام است.
فرق جوش مقعدی با هموروئید یا بواسیر
جوش مقعدی ممکن است سطحی و یا عمقی باشد. بنابراین تشخیص این که جوش مقعدی دقیقا به چه علت و در چه درجه ای ایجاد شده است با متخصص است. اما تفاوت جوش مقعدی با هموروئید یا بواسیر در این است که هموروئید التهاب عروق و پاکه بواسیر است اما جوش مقعدی بر اثر مسدود شدن غدد در این ناحیه بروز می کند.
جوش مقعدی دردناک است و درمان آن با تخلیه و درناژ اصولی جوش انجام می شود. اما درمان هموروئید یا بواسیر ابتدا با مصرف دارو و مراقبت های خانگی انجام می شود و در صورت پاسخ دهی به درمان نیاز به جراحی و یا لیزر خواهد داشت.
ممکن است آنچه که شما جوش می نامید در مراحل پیشرفته تر توسط متخصص آبسه مقعدی تشخیص داده شود. گاها سوراخ یا سوراخ هایی در اطراف دهانه مقعد ایجاد می شود که به داخل بافت مقعد راه پیدا کرده اند. به این عارضه پیشرفته نیز فیستول مقعدی می گوییم و روش درمانی فراتر از جوش و هموروئید را به همراه دارد.