بروز اختلالات گوارشی می تواند عامل اصلی بیماری های نشیمنگاه نیز باشد. در اینجا به اختصار درباره اختلالت گوارشی از جمله اسهال، استفراغ، تنگی هایپرتروفیک پیلور، انوارژیناسیون و سلیاک می پردازیم. هر یک از این بیماری های گوارشی می تواند علاوه بر مزاحمت و اختلال برای زندگی بیمار منجر به بروز عوارض دیگری نیز شود که معمولا مهمترین این عوارض بروز شقاق، هموروئید و بیماری های مقعد می باشد.
اختلال گوارشی اسهال
اختلال گوارشی اسهال در کودکان و بزرگسالان ممکن است در حدی بروز کند که منجر به دهیدراته شدن شدید و حتی در برخی موارد مرگ نوزادان و کودکان شود. این عارضه با دفع زیاد مدفوع همراه با آب فراوان است. بنابراین کم آب شدن بدن بیمار می تواند عوارض مختلفی را به جای گذارد. علاوه بر عارضه کم آبی حرکت زیاد مدفوع در ناحیه مقعد می تواند منجر به بروز سوزش و حتی زخم شقاق شود.
اسهال و استفراغ از بیماری های شایع گوارشی
عامل اسهال در کودکان زیر 5 سال معمولا یک بیماری عفونی است.همچنین سندرم سو جذب، بیماری های نقص ایمنی، التهاب روده یا حساسیت های غذایی و عدم تحمل لاکتوز و مسمویت می تواند منجر به بروز اسهال در کودکان و بزرگسالان شود.
پیامدهای اسهال شامل عدم تعادل آب و الکترولیت بدن بیمار و اسیدوزمتابولیک می باشد.
اختلال گوارشی استفراغ
اختلال گوارشی استفراغ در 6 نوع مختلف بروز می کند. استفراغ های مزمن و متناوب که همراه با دل پیچه و چرخش روده است. استفراغ ناشی از عدم هضم مناسب غذا که همراه با محتویات غذا است.
برخی از استفراغ ها همراه با تب می باشند که نشان دهنده یک عامل عفونی می باشد. اگر استفراغ بیمار همراه با درد شدید شکمی است می تواند نشانه آپاندیسیت باشد. برخی دیگر از استفراغ ها نیز مربوط به سیسم عصبی مرکزی می باشند که ارتباط با هوشیاری و اعصاب بیمار دارد.
اگر در حین مسافرت دچار استفراغ شدید می توانید از دیمن هیدرینات استفاده کنید. به بیمارانی که سابقه دارند معمولا توصیه می شود در ابتدای سفر داروی تجویز شده را مصرف کنند که در حین سفر دچار مشکل نشوند.
بیماری گوارشی بازگشت اسید به مری
بیماری گوارشی بازگشت اسید به مری با نام علمی gastroesophageal reflux disease به دلیل بازگشت غیرطبیعی اسید معده به مری بروز می کند. این بیماری در میان مردم با اصطلاح ترش کردن معده رایج است.
این بیماران دچار اختلال در عملکرد اسفنکتر تحتانی مری می باشند. گاها مشکلاتی در انقباضات پرده دیافراگم دارند و ترشح اسید معده نیز دارند.
بازگشت اسید به معده و ترش کردن معده
بنابراین داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب برای این بیماران ضروری است. از جمله مواردی که این بیماران باید در رژیم غذایی خود به آن توجه کنند محدود کردن مصرف کافئین، شکلات و نعنا، غذاهای فرآوری شده، روغنی و پر رب و ادویه است. این بیماران نباید تا 3 ساعت بعد از صرف غذا دراز بکشند یا بخوابند زیرا دچار رفلاکس معده و بازگشت اسید معده به مری می شوند. همچنین استفاده از گوجه فرنگی و مرکبات مثل پرتقال نیز می تواند علائم این بیماری گوارشی را تشدید نماید.
بیماری انژواسیون
این بیماری مربوط به روده کوچک نوعی در هم تنیدگی و لغزیدن روده کوچک از محل قرارگیری خود می باشد. در نهایت این اختلال منجر به بروز انسداد روده و بروز یبوست های شدید می شود. این گروه از بیماران همواره درگیر درمان یبوست و پاکسازی روده می باشند که تا زمان درمان اختلال اصلی درگیر یبوست خواهند بود.
علائم بیماری انژواسیون روده در کودکان به این شکل است که به محض شروع انقباضات ناگهان شروع به گریه می کنند. همچنین همزمان ممکن است دچار استفراغ و تب شوند. ممکن است بیمار در مراحل اولیه دارای مدفوع طبیعی باشد. اما به مرور بر اثر فشاری که به جدار روده کوچک وارد می شود مدفوع همراه با خون و مخاط ژله مانند خواهد بود.
هرچند که ممکن است این ترشحات با ترشحات بیماری های ناحیه مقعد مثل هموروئید و شقاق اشتباه گرفته شود. اما درد ناشی از هموروئید و شقاق به ناحیه روده و شکم سرایت نمی کند و در همان ناحیه مقعد محدود است. هموروئید داخلی همراه با خونریزی علائم درد را نشان نمی دهد.
این بیماری معمولا در کودکان پسر زیر 12 ماه بروز می کند.
اختلال گوارشی سلیاک
بیماری سلیاک بیماری اختلال در بازجذب مواد از طریق روده است که به دلیل اختلال در پرزهای روده کوچک بروز می کند. این بیماران دچار عدم تحمل گلوتن می باشند. زیرا با مصرف گلوتن سیستم ایمنی بدن بیمار شروع می کند به تخریب پرزهای روده کوچک
- علائم بیماری سلیاک شامل:
- اسهال خونی و اسهال چرب
- کم خونی و خستگی بدون توجیه
- دردهای استخوانی، درد مفاصل و انقباض های عضلانی
- تشنج
- سوزن سوزن شدن پاها
- آفت های دهانی دردناک
- بیماری پوستی دردناک Herpetiforms’
- اختلال در قاعدگی
- تاخیر در رشد و رشد دندان ها
- کاهش وزن و سو تغذیه
برخی از بیماران سلیاک نیز هیچ علائمی ندارند. زیرا بخش سالم روده توانایی بازجذب و تامین مواد از غذای مصرفی را دارد. به همین دلیل اگر پزشک به بیماری سلیاک بدون علائم مشکوک باشد یک آزمایش خون برای سنجش سطح آنتی بادی های آنتی گلیادین، آنتیاندومیزیوم و آنتیرتیکولین تجویز می شود. اگر سطح این آنتی بادی ها بالاتر از حد طبیعی باشد بیماری سلیاک تشخیص داده می شود.
این بیماری در کودکان نیز با علائمی مثل اختلال در یادگیری و رشد خود را نشان می دهد. علاوه بر آزمایش خون امکان نمونه برداری از بافت روده برای تشخیص دقیق بیماری سلیاک نیز وجود دارد.
برای درمان بیماری سلیاک یک رژیم غذایی بدون گلوتن تجویز می شود. برای ترمیم بافت آسیب دیده ممکن است 2 تا 6 ماه در کودکان و 2 سال در بزرگسالان به طول انجامد. استفاده از شیر مادر نیز برای کودکان مبتلا به بیماری سلیاک مفید است. همچنین لازم است که این بیماران از خمیرداندان های بدون گلوتن استفاده کنند.