درد مقعد یا تیر کشیدن ناگهانی مقعد
درد مقعد یا تیر کشیدن ناگهانی مقعد می تواند علت های مختلفی داشته باشد. غالبا پزشک با گرفتن شرح حال بیمار و برخی تست های آزمایشگاهی علت اصلی را مشخص می کند. به طور کلی درد مقعد یکی از مشکلات شایع است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود حداقل یک بار با آن مواجه می شوند. در ادامه به مهمترین عواملی که می توانند باعث درد مقعد شوند می پردازیم.
درد مقعد یا تیر کشیدن ناگهانی مقعد چیست؟
درد مقعد در انتهای دستگاه گوارش رخ می دهد . شروع درد ممکن است از خود مقعد یا بافت های نزدیک به آن باشد. این درد می تواند به صورت تیر کشیدن و ناگهانی (غیر قابل تحمل) رخ دهد یا به صورت یک درد مزمن و قابل تحمل باشد. مقعد در قسمت ۳ تا ۴ سانتی متری انتهای روده بزرگ قرار دارد. در واقع طول روده بزرگ حدود ۱۵۰ سانتی متر است و قسمت انتهای آن که راست روده یا رکتوم نام دارد حدود ۱۲ تا ۱۵ سانتی متر طول دارد. و مقعد انسان در همین چند سانتی متر انتهای رکتوم قرار دارد.
درد مقعد نشانه چیست؟
درد مقعد یک نشانه عمومی است نه اختصاصی و می توان آن را در بسیاری از بیماری های ناحیه مقعد مشاهده نمود. کیفیت درد و علائم همراه آن تا حد زیادی می تواند علت اصلی درد را مشخص نماید. اگر درد به صورت تیر کشیدن ناگهانی همراه با دوره های برگشتی و متناوب باشد، معمولا تشخیص غالب شقاق مقعدی و همچنین پروکتالژیا فوگاکس (Proctalgia fugax) است که به سندرم لواتور آنی نیز شناخته می شود. البته این یک حدس اولیه می باشد و باید سایر عوامل احتمالی را نیز در نظر گرفت از جمله:
- شقاق مقعد
- هموروئید
- سرطان مقعد
- رکتوسل
- بیماری روده تحریک‌پذیر
- آبسه پری آنال
- فیستول مقعدی
- زخم رکتوم
انواع درد مقعدی
همانطور که گفتیم درد مقعد با توجه به علت آن، حالات و کیفیت های متفاوتی در نحوه و زمان بروز دارد که غالبا به صورت زیر است:
تیر کشیدن ناگهانی مقعد
دردی که به صورت تیر کشیدن ناگهانی مقعد اتفاق می افتد می تواند به دلیل وجود زخم باز (مانند شقاق) در ناحیه مقعد باشد. در مواردی که بافت هموروئیدی فرد مبتلا به بواسیر دچار زخم و احتناق خون در ورید می شود (هموروئید ترومبوزه) نیز می توان این نوع درد را دید. همچنین اسپاسم عضلانی و عصبی (سندرم لواتور آنی) نیز می تواند دلیل درد ناگهانی و تیر کشنده مقعد باشد.
درد همراه با خارش
خارش بیشتر در بیماری های پوستی دیده می شود. دردی که همراه با خارش در ناحیه مقعد رخ دهد معمولا نشان دهنده بیماری های عفونی و عفونت های قارچی (نوعی کاندیدیازیس) است. البته بیماری بواسیر با هموروئید نیز می تواند علائم مشابه ای ایجاد کند که ممکن است با سوزش و خونریزی همراه باشد.
درد مقعد بعد از اجابت مزاج
دردی که غالبا در هنگام دفع مدفوع ایجاد می شود بیشتر در اثر وجود زخم در ناحیه مقعد است. در این حالت ابتلا به شقاق مقعد محتمل ترین گزینه می باشد. شقاق می تواند همراه با خونریزی باشد که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به عفونت و آبسه گردد. برخی از افراد مبتلا به بواسیر نیز هنگام دفع مدفوع ناراحتی و درد را تجربه می کنند.
دیگر شرایطی که درد مقعد در آنها گزارش می شود دوران عادت ماهیانه و اواخر بارداری در خانم ها است. این شرایط با فشار فیزیکی یا تغییرات هورمونی بر عضلات ناحیه مقعد تاثیر می گذارند.
نکته بسیار مهم: توضیحات بالا نمی تواند معیار قطعی تشخیص علت درد ناحیه مقعد باشد. تشخیص دقیق توسط پزشک و با آزمایشات تخصصی صورت می گیرد.
کنترل و درمان درد مقعد یا تیر کشیدن ناگهانی مقعد
کنترل و درمان قطعی درد مقعد با توجه به عامل اصلی آن انجام می شود. برای مثال در سرطان مقعد، توده های سرطانی با روش هایی مانند پرتو درمانی و شیمی درمانی مورد هدف قرار می گیرند. درمان بیماری هایی مانند شقاق و هموروئید به مراحل و میزان پیشرفت آنها بستگی دارد. در اغلب موارد پزشک تا درمان مشکل اصلی استفاده موقت از داروهای مسکن را تجویز می کند. اما دریافت داروهای تخصصی درمان هموروئید و شقاق اکیدا توصیه می شود. همچنین در صورت حاد شدن بیماری مراجعه به یک متخصص جراحی و لیزر جهت انجام عمل هموروئید یا درمان لیزری بیماری های نشیمنگاه توصیه می شود.
در برخی موارد مانند پروکتالژیا فوگاکس، درد مقعد علت مشخص و شناخته شده ای ندارد در نتیجه درمان تخصصی برای این بیماری معرفی نشده است. در عوض دوری از محرک ها و انجام موارد زیر می تواند در کنترل درد موثر باشد.
- استفاده از پد گرمایشی یا کیسه یخ روی ناحیه مورد نظر
- حمام سیتز
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (OTC).
- امتحان کردن تکنیک های آرامش بخش، مانند مدیتیشن یا یوگا.
- داروهای تجویزی (پماد نیتروگلیسیرین)
- تزریق بوتاکس برای شل کردن عضله اسفنکتر (توسط پزشک)
- تحریک الکتریکی عضلات مقعد (Electrical stimulation)
- لیزر درمانی برای ترمیم زخم شقاق و رفع تنگی مقعدی
نحوه پیشگیری
بسیاری از بیماری هایی که منجر به درد در ناحیه مقعد می شوند، ناشی از سبک زندگی ناسالم هستند. برای مثال کشیدن سیگار، مصرف زیاد الکل و غذاهای پرچرب می توانند موجب سرطان مقعد گردند. از طرف دیگر کم تحرکی، رژیم غذایی با فیبر پایین، نوشیدن کم مایعات شفاف، یبوست یا اسهال مزمن و بلند کردن اجسام بسیار سنگین زمینه شقاق و هموروئید را فراهم می سازند. بنابراین در پیش گرفتن سبک زندگی سالم می تواند تا حد بسیار زیادی در جلوگیری و رفع عوامل ایجاد کننده درد مقعد یا تیر کشیدن ناگهانی مقعد موثر باشد.
سخن پایانی
در صورت بروز درد مقعد یا تیر کشیدن ناگهانی مقعد حتما به پزشک مراجعه نمایید. درمان بیماری های مقعد مانند هموروئید، سرطان مقعد، شقاق و … در مراحل ابتدایی، آسان تر و کم هزینه تر است. در صورت عدم درمان به موقع غالبا بیماری پیشرفت کرده و درمان آن بسیار سخت می گردد.
