دانستنی های تنگی مقعدی

مقعد آخرین بخش دستگاه گوارش در موجودات زنده می باشد. باریکی بیش از حد عضله لوله ای مقعد به صورتی که قادر به انجام عملکرد خود به طور طبیعی نباشد، پزشکان از آن به عنوان تنگی مقعدی یاد می کنند. به عبارت دیگر باریک شدن کانال مقعد درست قبل از اسفنکتر مقعدی (اسفنکتر داخلی و خارجی) را تنگی مقعدی می نامند.

تنگی مقعد دفع مدفوع را مشکل می کند. و در صورت عدم درمان عوارض جدی را به همراه دارد. به دلیل اینکه عضلات مقعد برای سهولت در دفع مدفوع منبسط و منقبض می شوند، تنگی مقعدی رخ می دهد. تنگی مقعدی که زیاد شایع نیست ممکن است ریشه اکتسابی یا وراثتی داشته باشد. عمل های جراحی هموروئید، شقاق مقعدی و فیستول از عوامل ایجاد تنگی مقعدی اکتسابی هستند. عملکرد نادرست مقعد در دفع مدفوع بیماری بواسیر را در پی دارد. برای جلوگیری از عوارض جراحی شقاق و هموروئید توصیه می شود از لیزر پرتوان به جای تیغ جراحی استفاده شود.

تنگی مقعد اکتسابی می تواند بر اثر بروز زخم شقاق و تحریک اسفنکتر مقعد نیز ایجاد شود. اگر دهانه مقعد زخم باشد همزمان با دفع مدفوع دهانه مقعد تحریک شده و تنگ می شود.

چه عواملی باعث تنگی مقعد می شود؟

تنگی مقعدی می تواند نتیجه یکی از موارد زیر باشد:

• عوارض ناشی از یک روش جراحی (اگر عمل های جراحی با لیزر های قدرت بالا و توسط متخصص جراحی و لیزر با تجربه انجام شود، تنگی مقعدی رخ نمی دهد.)
• عفونت شدید خون که اعضای بدن را به خطر می اندازد.
• از دست دادن خون در ناحیه خاصی از بدن.
• استفاده بیش از حد از ملین ها
• مصرف بیش از حد داروهای ارگوتامین
• ایدز و بیماری های وریدی
• عفونت ناشی از آمیب آنتاموبا هیستولیتیکا
• بیماری التهابی روده (اختلال یا التهاب روده بزرگ و روده کوچک)، (بیماری کرون التهابی)
• بدخیمی ها
• علل شایع تنگی مقعد، جراحی های شقاق مقعدی ، هموروئید و فیستول مقعدی می باشند.
• درمان دیر هنگام فیشر یا شقاق مقعد

علائم تنگی مقعدی چیست؟

علائم تنگی مقعدی بسته به شدت تنگی ممکن است متفاوت باشند، از جمله این عوامل:

• یبوست و مدفوع کم حجم
• حرکات روده ای دردناک و اتساع روده بزرگ
• مدفوع هایی که به سختی دفع می شوند، باریک هستند و مانند گلوله از هم جدا می شوند.
• دیدن خون قرمز روشن در توالت (خونریزی مقعدی)
• نفخ شکم

یک نوع تنگی مقعدی که در اثر بیرون زدگی مخاط رکتوم و به وجود آمدن اسکار مشاهده می شود، تنگی مقعدی دفرمیتی نام دارد.

آیا تنگی مقعدی درمان می شود؟

برای انجام مراحل درمان، بیمار بعد از مشاهده علائم تنگی مقعدی باید به متخصص جراحی عمومی و لیزر مراجعه کند، جراح یا معاینه چشمی و انگشتی انجام می دهد یا عکس ام آر آی (در صورت داشتن زخم در ناحیه مقعد) تجویز می کند.

بهترین روش درمان تنگی مقعدی پیشگیری از عوامل خطرزای بروز تنگی مقعد است. اما همیشه نمی توان از بروز تنگی مقعدی جلوگیری کرد. درمان تنگی مقعدی باید پس از بررسی کامل صورت گیرد و علت آن مشخص شود. و با توجه به اینکه تنگی مقعدی کم، متوسط یا زیاد باشد، جهت درمان تصمیم گیری می شود.

برخی اقدامات درمانی معمول عبارتند از:

• استفاده از مکمل های فیبردار
• استفاده از غذاهای فیبردار جهت نرم کردن مدفوع
• استفاده از نرم کننده های مدفوع یا ملین های نرم کنند که رطوبت را به مدفوع اضافه می کنند.
• گشاد کردن با انگشت( تنگی خفیف)
• اسفنکتروتومی، روشی که در آن به وسیله جراحی، عضله اسفنکتر مقعدی بریده می شود تا کانال مقعدی باز شود.

روش های جراحی برای کاهش تنگی مقعدی کدامند؟

در مراحل اولیه دارو درمانی و استفاده مناسب از ملین ها و رژیم غذایی پر فیبر توصیه می شود. در صورتی که بیمار از دارو درمانی تنگی مقعدی نتیجه نگیرد روش های جراحی و لیزر پیشنهاد می شود.

روشی که برای رفع تنگی مقعدی انجام می شود، آنوپلاستی نام دارد. بهترین روش آنوپلاستی با لیزر پرتون توسط متخصص جراحی و لیزر انجام می شود. تنوع زیادی در این روش وجود دارد و بسته به اندازه و ساختار تنگی یکی از آنها انتخاب می شود. درصورتی که علت ایجاد تنگی مقعدی، شقاق مقعدی باشد، عمل جراحی اسفنکتروتومی ارجحیت دارد.

درصورت بروز تنگی مقعدی در اثر هموروئید، راه درمان، هموروئیدکتومی می باشد. نکته قابل توجه این است که جراحان استفاده از لیزر پر توان جهت درمان تنگی مقعدی را نسبت به روش های دیگر، مفید می دانند زیرا عوارض بعد از درمان را بسیار کاهش می دهد.

بعد از جراحی تنگی مقعدی، چه نکاتی باید رعایت شود؟

• تا ده روز اجسام سنگین بلند نکنید.
• مرتب دوش بگیرید.
• از نشستن مستقیم روی ناحیه جراحی خودداری کنید.
• رژیم غذایی منظم داشته باشید.
• هشت لیوان آب در روز بنوشید.
• مصرف داروهای خود را با مشورت پزشک معالج شروع کنید.

نکته های که باید افراد دارای تنگی مقعدی به آن ها توجه کنند:

• بعضی اوقات بیماران برای تسکین موقتی به استفاده بیش از حد از ملین ها متوسل می شوند. مصرف بیش از اندازه ملین ها منجر به بروز اسهال و در نهایت تشدید بیماری می شود.
• تنگی مقعد می تواند یک بیماری ناتوان کننده باشد و از بسیاری جهات بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد.
• مراجعه به پزشک متخصص جراحی و لیزر را جهت معالجه در اولویت قرار دهید.

برای درمان تنگی مقعدی ابتدا به پزشک متخصص جراحی و لیزر مراجعه کنید، بعد از معاینه توسط متخصص، داروها و درمان های تجویز شده را انجام دهید. انجام جراحی بستگی به شدت تنگی مقعدی دارد. نکته ای که باید به آن توجه شود، انجام جراحی حتما توسط جراح متخصص انجام شود تا علاوه بر درمان صد در صدی از عوارض بعد از جراحی در امان باشید.

سوالات متداول تنگی مقعدی

1-آیا در صورت داشتن تنگی مقعدی می توان از پماد استفاده کرد؟

خیر، سعی کنید خود درمانی انجام ندهید. حتما باید به پزشک معالج و متخصص جراحی مراجعه کنید تا معاینه دقیق صورت بگیرد و درمان مرتبط با مشکل شما انجام شود.

2-دوره درمان تنگی مقعدی چه زمانی طول می کشد؟

طول دوره درمان بستگی به این دارد که تنگی مقعدی شما چقدر وسعت داشته و از چه نوع درمانی برای آن استفاده شده باشد. اگر تنگی مقعدی بسیار خفیف باشد می تواند یک درمان سرپایی برای آن انجام داد. معمولا دارو درمانی طی یک هفته جواب می دهد.

3-آیا هزینه درمان تنگی مقعدی سنگین است؟

هزینه درمان تنگی مقعدی بستگی به میزان تنگی مقعدی و نوع درمان دارد. در صورت مراجعه به جراح متخصص بیماری شما ممکن است با ساده ترین راه ها درمان شود. معمولا لیزر تنگی مقعدی بالاترین هزینه را دارد.

4-آیا در صورت استفاده از لیزر برای درمان تنگی مقعدی، درد و سوزش کاهش پیدا می کند؟

بله، در صورت انجام عمل لیزر توسط متخصص جراحی و لیزر ماهر شما بهترین نتیجه را جهت درمان دریافت می کنید و سوزش و درد بهبود می یابد.

5-در صورت داشتن چند روز یبوست می توان نتیجه گرفت که دچار تنگی مقعد شده ایم؟

خیر، در اینصورت ابتدا رژیم تغذیه ای خود را تغییر دهید، اگر مشکل حل نشد و علائم دیگر هم مشاهده کردید آن وقت به متخصص جراحی مراجعه کنید تا معاینه صورت بگیرد.

6-آیا ممکن است بعد از درمان تنگی مقعدی، مشکل برطرف نشود؟

اگر درمان توسط متخصص جراحی با تجربه انجام شود و بعد از درمان مراقبت های لازم انجام شود، مشکل بصورت کامل برطرف می شود.